Πολλοί γονείς δίνουν στα παιδιά τους ότι ζητήσουν. Κι αυτό συμβαίνει επειδή οι περισσότεροι εργαζόμενοι γονείς έως ένα βαθμό νιώθουν τύψεις καθώς δεν αφιερώνουν   τόσο χρόνο όσο θα ήθελαν για το παιδί τους. Έτσι κάνουν οτιδήποτε για να τα δουν ευτυχισμένα. Προσφέρουν ότι ζητήσει το παιδί και δεν θέλουν να του λείψει τίποτα. Στην πραγματικότητα όμως τα παιδιά γίνονται δυστυχισμένα με τον τρόπο αυτό. Δύσκολα ικανοποιείται κάποιος όταν έχει μάθει όλα να τα ζητάει και να του έρχονται πολύ εύκολα. Η χαρά που νιώθουν τα παιδιά είναι μόνο προσωρινή και το μόνο που αφήνει πίσω της είναι αδημονία για το επόμενο απόκτημα. Έτσι καταντούν να ζητούν συνέχεια χωρίς να υπολογίζουν τη συχνότητα ή   το κόστος.

Αυτό που πρέπει να έχει στο μυαλό του ο γονιός είναι ότι: όσο λιγότερα παίρνουν τα παιδιά, τόσο περισσότερο τα εκτιμούν. Παρακάτω δίνονται ορισμένες πρακτικές συμβουλές για το πως θα μπορούσε να επιλυθεί το πρόβλημα αυτό.

  • Διδαχτεί στο παιδί την αξία του χρήματος και τη διαχείριση του. Δίνετε του ένα χαρτζιλίκι και αφήστε το να αποταμιεύει για τα πράγματα που θέλει, αντί να του τα δίνετε εσείς έτοιμα στο πιάτο. Ξεκινήστε με ένα ποσό μόλις το παιδί αρχίσει να σας ζητάει διάφορα (σε ηλικία τριών ή τεσσάρων ετών). Θα έχει μάθει την αποταμίευση όταν κλείσει τα επτά ή τα οκτώ. Μην το προσπαθήσετε νωρίτερα γιατί τα παιδιά μικρότερης ηλικίας ζουν για το παρόν και αδιαφορούν για το μέλλον. Αφήστε τα λοιπόν να κάνουν διαχείριση αυτών των χρημάτων. Αν τα ξοδέψουν όλα αμέσως μαθαίνουν κάτι πολύ σημαντικό για τη ζωή τους: ότι μόλις τελειώσουν τα χρήματα, ζεις χωρίς χρήματα. Έτσι την επόμενη φορά μάθει να επιλεγεί και διδάσκεται πως να διαχειρίζεται το χρήμα. Εσείς μπορείτε να το συμβουλέψετε πριν κάνει μια αγορά άλλα μην το κατευθύνετε. Αφήστε το να κάνει λάθος.
  • Ωστόσο μη χρησιμοποιείτε το χαρτζιλίκι για να χειραγωγήσετε τη συμπεριφορά του παιδιού ή για να κάνει δουλειές στο σπίτι. Στο σπίτι θα πρέπει να βοηθά για το συμφέρον της οικογένειας κι όχι για προσωπικό   όφελος. Μια φορά αν το κάνετε, μετά θα είστε συνεχώς με το χέρι στην τσέπη.
  • Δείτε καμιά φορά τηλεόραση μαζί με το παιδί και συζητήστε μαζί του για τον ρόλο των διαφημίσεων και για τον τρόπο με τον οποίο κάνουν τον άνθρωπο όχι μόνο να θέλει άλλα να νομίζει ότι χρειάζεται διάφορα πράγματα.
  • Μην υπερτονίζετε πάντα το καινούριο. Αυτό είναι κάτι που λίγο πολύ το κάνουμε όλοι. Μην λέτε λοιπόν: ΄΄τι ωραίο που είναι το καινούριο σου μπλουζάκι΄΄. Το παιδί αρέσκεται στο καινούριο και θα ζητάει καινούρια ρούχα χωρίς να έχουν χαλάσει τα παλιά. Επίσης αποκλείστε τα επώνυμα ρούχα και παπούτσια. Αν εθιστούν στο επώνυμο και ακριβό δύσκολα θα κατέβουν από το βάθρο του καταναλωτισμού.
  • Τέλος δώστε πνοή στη δημιουργικότητα του παιδιού σας. Π.χ. Αγοράστε την Μπαρμπι στο κοριτσάκι σας αλλά ενθαρρύνετε το να φτιάξει μόνο του τα ρούχα και τα αξεσουάρ της. Αγοράστε της κομμάτια από ύφασμα και αφήστε το να αυτοσχεδιασμό. Ωραία ιδέα επίσης θα ήταν ένα κάστρο από χαρτόκουτο το οποίο το αγοράκι σας θα βάψει όπως θέλει.


imagesΗ θετική ενίσχυση και η ενθάρρυνση είναι σημαντικές στρατηγικές βελτίωσης (μακροπρόθεσμα) της συμπεριφοράς των παιδιών μας. Χτίζουμε έτσι όπως είπαμε θετικές βάσεις για να δημιουργηθεί μια σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα σε εμάς και στα παιδιά μας. Αυτό προϋποθέτει ενασχόληση με το παιδί όλες τις   ώρες. Γνωρίζουμε όμως πως κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν όταν το σημερινό πρόγραμμα των γονιών είναι τόσο πολύ φορτωμένο. Ωστόσο αν σκεφτούμε είναι σίγουρο πως θα μπορούσαμε να βρούμε τρόπους να παίξουμε με το παιδί ακόμα και κάνοντας τις δουλειές   στο σπίτι. Δείτε μερικές ιδέες:

 

 

  • Μαζεύουμε το τραπέζι (παιχνίδι με τα χρώματα)

Ότι έχει κόκκινο απομακρύνεται από το τραπέζι, ακόμα και το ποτήρι που έχει κόκκινες βούλες ή το πιάτο με τα υπολείμματα από ντομάτα. Όλοι παίρνουν κάτι με κόκκινο χρώμα. Μόλις τελειώσουν όλα τότε κάποιος άλλος διαλέγει το επόμενο χρώμα και το παιχνίδι συνεχίζεται. Νικητής αυτός που θα μαζέψει τα περισσότερα (χωρίς να σπάσει τίποτα!).

 

  • Τακτοποιούμε το δωμάτιο

Το δωμάτιο είναι ακατάστατο. Ας παίξουμε το ΄΄σωστό ή λάθος΄΄! Πρώτα εσείς παίρνετε κάτι από το πάτωμα και λέτε ποια είναι η θέση του. Όχι η πραγματική όμως αλλά μια άλλη που θα έμοιαζε αστεία πχ. οι κάλτσες πρέπει να μπούνε στο ψυγείο! Και τρέχετε   να τις βάλετε εκεί. Τότε το παιδί πρέπει να σας σταματήσει και να πάρει το αντικείμενο να τις βάλει στη σωστή θέση. Το παιχνίδι συνεχίζεται με εσάς πάντα να λέτε που πρέπει να μπει το κάθε αντικείμενο και το παιδί να το τοποθετεί. Κερδίζει στο τέλος το παιδί αν προλάβει και βάλει όλα τα αντικείμενα στη σωστή θέση.

 

  • Ξεσκόνισμα

Πιάνουμε από ένα ξεσκονόπανο ο καθένας και αρχίζουμε μαζί το ξεσκόνισμα. Σε λίγο η μαμά θα πει την λέξη ¨σκόνη!¨. Εκείνη τη στιγμή λοιπόν και οι δυο όσο πιο γρήγορα μπορούν θα πρέπει να αλλάξουν χέρι, και να συνεχίσουν το ξεσκόνισμα. Μετά σειρά έχει το παιδί να πει τη λέξη και το ξεσκονόπανο αλλάζει πάλι χέρι. Νικητής είναι αυτός που θα κάνει τις πιο γρήγορες αλλαγές.

 

 



Το παιδί είτε χτυπώντας το αδερφάκι του, είτε αναποδογυρίζοντας το πιάτο με την σούπα, είτε ξεστομίζοντας λέξεις όχι και τόσο κολακευτικές, είτε κάνοντας οτιδήποτε άλλο που δημιουργεί προβλήματα στην οικογένεια και στο σχολείο ή στις διαπροσωπικές του σχέσεις, στην ουσία επιδιώκει πάντα κάτι από τα παρακάτω:

• Περισσότερη προσοχή

Στην περίπτωση αυτή το παιδί έχει την ανάγκη να νιώσει σημαντικό μέσα από αυτή τη διαδικασία. Προσπαθεί να γίνει το επίκεντρο την προσοχής ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι το περιμένει τιμωρία. Αυτό συνήθως συμβαίνει όχι μόνο όταν το παιδί δεν έχει την προσοχή που θα έπρεπε αλλά και ακόμη αν στο παρελθόν είχε γίνει υπερβολικά το επίκεντρο της προσοχής και τώρα σταδιακά την χάνει. Μπορεί για παράδειγμα το παιδί στο παρελθόν, λόγω κάποιας ασθένειας ή απλά και μόνο επειδή ήταν μοναχοπαίδι, να έγινε στόχος υπερβολικών εκδηλώσεων αγάπης, προσφοράς δώρων και υπηρεσιών και όλα τώρα καθώς εκείνο μεγαλώνει αυτά λιγοστεύουν. Το παιδί τότε νιώθει ότι χάνει προνομιακή κεκτημένα και προσπαθεί να κερδίσει έστω και μια μη ευνοϊκή προσοχή, καταλήγοντας να μην συνεργάζεται ή να εκδηλώνει ανάρμοστη συμπεριφορά.

Αυτό που χρειάζεται στην περίπτωση αυτή από τον γονιό είναι να δώσει προσοχή όταν το παιδί συμπεριφέρεται με τρόπο κοινωνικά αποδεκτό ενώ ταυτόχρονα θα το αγνοεί όταν δεν συμπεριφέρεται έτσι. Με λίγα λόγια δίνουμε προσοχή και επιβράβευση στην καλή συμπεριφορά και αδιαφορία στην ακατάλληλη ώστε να αποδυναμωθεί.

• Ένδειξη δύναμης

το παιδί εδώ θέλει να κερδίσει. Δεν το ενδιαφέρει τι θα είναι αυτό. Νιώθει σημαντικό όταν μπορεί να αγνοήσει μια εντολή σας ή αν σας καταφέρει να ενδώσετε σε μια δική του. Εδώ αυτό που θα πρέπει να κάνει ο γονιός είναι να μετατρέψει τις ηγετικές τάσεις του παιδιού σε επιθυμία να βοηθήσει στην οικογένεια. Εδώ δεν πρέπει να πολεμάμε. Πρέπει να ζητάμε τη γνώμη του και να το αφήνουμε να αποφασίσει.

• Εκδίκηση

Εδώ τα πράγματα είναι κάπως πιο δύσκολα γιατί το παιδί νομίζει ότι δεν το αγαπούν οι γονείς και θέλει να τους πληγώσει. Εδώ το θέμα απαιτεί λεπτούς χειρισμούς και κυρίως όχι τιμωρίες και επιπλήξεις. Θα γίνουν τα πράγματα χειρότερα. Η θεραπεία είναι αμέριστη αγάπη και στοργή. Χρειάζεται πολύ δουλειά για να επανορθωθεί η ζημιά που έχει υποστεί η σχέση.

• Αίσθηση ανεπάρκειας

Το παιδί πιστεύει ότι δεν κάνει σωστά κάποια πράγματα, άρα δεν βλέπει γιατί να συνεχίσει να τα κάνει και για να αποφύγει οποιαδήποτε προσπάθεια στοχεύει στο να πείσει τους πάντες ότι είναι ανίκανο και ανεπαρκές. Ανατρέξτε στη δική σας συμπεριφορά και προσπαθήστε να θυμηθείτε αν και πόσο επιβραβεύσατε το παιδί σας για κάποια προσπάθεια του σε διάστημα 5 ημερών. Αν δυσκολεύεστε να θυμηθείτε αναλογιστείτε μήπως τελικά στόχος του παιδιού σας είναι η ανεπάρκεια; Η λύση βρίσκεται στην ενθάρρυνση ώστε να βελτιωθεί η αυτοεκτίμηση του.

 

tumos paidiou
Όποια κι αν είναι η συμπεριφορά του παιδιού, ο τρόπος για να οδηγηθούμε προς την αντιμετώπιση είναι πάντα κοινός:

 

  1. 1.Να καταλάβουμε τα κίνητρα της κακής συμπεριφοράς του παιδιού. Τι σκοπό έχει και σε ποιο όφελος αποσκοπεί.
  2. 2.Όπου είναι εφικτό να αφήνουμε τα παιδιά να βιώνουν τις συνέπειες των πράξεων και των επιλογών τους.
  3. 3.Να τα αντιμετωπίζουμε πάντα με σεβασμό. Μην ξεχνάτε ότι αποτελούμε γι αυτά μοντέλο. Μιμούνται τις δικές μας συμπεριφορές.
  4. 4.Ενθάρρυνση. Κάνετε ότι μπορείτε για να τονώσετε την αυτοεκτίμηση τους ενώ ταυτόχρονα δείξτε εμπιστοσύνη στις ικανότητες τους. Είναι σημαντικό η στάση σας να αποπνέει σιγουριά ότι το παιδί θα συμπεριφερθεί σωστά. Μην λειτουργείτε με όρους αυτοεκπληρούμενης προφητείας.

 

Επιβάλλετε συνέπειες

Επιβάλλετε συνέπειες αλλά θυμηθείτε ότι για να λειτουργήσουν και να έχουν αποτέλεσμα θα πρέπει να τηρούν τους παρακάτω κανόνες:

  • Οι συνέπειες θα πρέπει να έχουν σχέση με τη συμπεριφορά
  • Όπου είναι δυνατόν θα πρέπει να προσφέρονται δυνατότητες επιλογής
  • Το παιδί θα πρέπει να ξέρει ότι έχει μια (μόνο μια όμως) ευκαιρία για να βελτιωθεί
  • Η στάση σας θα πρέπει να είναι φιλική και ο τόνος σας διδακτικός. Σε καμία από τις παραπάνω περιπτώσεις δεν θα βοηθούσε επιθετική στάση από πλευράς σας. Το παιδί δεν θέλουμε να πάρει το μήνυμα ότι γίνεται πόλεμος και αυτή είναι άλλη μια μάχη. Τα όπλα πέφτουν όταν η μια από τις δυο πλευρές δείξει ότι αδιαφορεί για τον πόλεμο αυτόν.

 

Σεβασμός και προειδοποίηση- Όχι τιμωρία

Η τιμωρία εμπεριέχει μια χροιά αυθαιρεσίας και επίδειξης δυνάμεων. Μας βάζει λοιπόν στο   παιχνίδι του πολέμου, το οποίο είπαμε ότι πρέπει να αποφύγουμε. Σε οποιαδήποτε τέτοια περίπτωση το παιδί θα πεισμώσει και θα καταλήξουμε σε διαμάχες όπως:

 

-Γι αυτό που έκανες έχασες το απογευματινό παιχνίδι!Δεν θα βγεις έξω σήμερα!

-Εγώ θα πάω κι εσύ πες ότι θες!

 

Και ο πόλεμος θα συνεχίζεται...

Η τιμωρία λοιπόν δεν προσφέρει τίποτα. Αν και ανακουφίζει στιγμιαία τον γονιό όταν είναι εκνευρισμένος και τον κάνει να νιώθει ότι έχει τον έλεγχο, στην πραγματικότητα φέρνει το αντίθετο αποτέλεσμα και το παιδί δεν διδάσκεται τίποτα ήταν προτιμότερο λοιπόν τη στιγμή που το παιδί εκδηλώνει την ανεπιθύμητη συμπεριφορά, όσο πιο ήρεμα γίνεται να του εξηγήσουμε γιατί δεν πρέπει να το κάνει και στη συνέχεια να το προειδοποιήσουμε πως αν δεν σταματήσει τότε   δεν θα....οτιδήποτε, αρκεί να είναι κάτι που θα του κοστίσει και κυρίως θα μπορείτε να το ελέγξετε. Δεν θα ήταν φρόνιμο π.χ. αν του απαγορεύατε να δει τηλεόραση από τη στιγμή που υπάρχει μια στο δωμάτιο του.

 

Ενθάρρυνση

Η θετική ενίσχυση και η ενθάρρυνση είναι σημαντικές στρατηγικές βελτίωσης (μακροπρόθεσμα) της συμπεριφοράς των παιδιών μας. Χτίζουμε έτσι όπως είπαμε θετικές βάσεις για να δημιουργηθεί μια σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα σε εμάς και στα παιδιά μας. 

Παρά το γεγονός ότι είμαστε πεπεισμένοι για την αναγκαιότητα των ορίων, στην καθημερινή μας ζωή δεν μπορούμε να τα θεσπίσουμε. Οι γονείς δεν αντέχουμε να βλέπουμε τα παιδιά μας να περιορίζονται και να στεναχώριουνται. Έτσι οι ίδιοι υποφέρουμε και ανεχόμαστε τόσα πολλά μέχρι που ο κόμπος φτάνει στο χτένι. Χωρίς να θέτουμε όρια, το μόνο που καταφέρνουμε είναι να γινόμαστε υποχείρια των παιδιών. Η κατάσταση γίνεται εκτός ελέγχου και καταδυναστευόμαστε από αυτά.
Ακόμα χειρότερα βέβαια είναι τα πράγματα για τους γονείς εκείνους που βάζουν όρια και δεν τα σέβονται ούτε οι ίδιοι. Πολλοί γονείς δυσκολευόμαστε να θέσουμε όρια διότι αισθανόμαστε έντονα ότι ρισκάρουμε να μην είμαστε αρεστοί στα παιδιά μας, ρισκάρουμε επίσης να προκαλέσουμε την οργή τους, ακόμα και τον θυμό τους, που πολλές φορές μπορούν να γίνουν πολύ καταστροφικοί. Άλλοι πάλι γονείς προσπαθούμε να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από την σκληρή πραγματικότητα που είναι γεμάτη κανόνες και όρια. Τα θεωρούμε πολύ μικρά και ανήμπορα να μπουν από μικρή ηλικία σε αυτή την διαδικασία. Όμως αυτή η στάση δεν μπορεί παρά να τα κάνει ανίκανα να αντιμετωπίσουν τη ζωή, μιας και δεν τα προετοιμάζουμε.
Τα όρια και οι κανόνες σε κάθε σπίτι είναι πολύ χρήσιμα και βοηθάνε πολύ στην ανάπτυξη των παιδιών. Πρώτα από όλα μία οικογένεια με όρια προσδίδει ασφάλεια στα παιδιά, διότι τα παιδιά γνωρίζουν μέχρι πιο σημείο επιτρεπτό και δεν κινδυνεύουν. Τα όρια δείχνουν στα παιδιά πόσο μακριά μπορούν να φτάσουν, δείχνουν που βρίσκονται, και με την βοήθεια τους ερμηνεύουν το σύστημα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων τους.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε οι γονείς δεν είναι θέσπιση των ορίων αλλά η διατήρηση τους όταν τα παιδιά προσπαθούν επίμονα να τα υπερβούν. Οι υπερβάσεις των ορίων είναι φυσιολογικές, μαζί και επίπονες. Τα παιδιά μέσα από τα όρια αποδεικνύουν τις νεοαποκτηθέντες δυνατότητες τους. Το παιδί έχει αποκτήσει νέες εμπειρίες, τις οποίες έχει εμπεδώσει και είναι έτοιμο να εξερευνήσει ένα νέο, άγνωστο έδαφος. Όταν το παιδί φτάνει στα όρια, αρχίζει να επιθυμεί το νέο και το διαφορετικό, αναζητά νέες ασφάλειες, επειδή οι αποκτημένες δεν αρκούν.
Οι υπερβάσεις των ορίων χρησιμεύουν μεταξύ άλλων, και για τον προσδιορισμό των σχέσεων ανατροφής. Τα παιδιά και έφηβοι προσπαθούν να ελέγξουν την αντοχή των ενηλίκων. Για αυτό και στην θέσπιση ορίων είναι πολύ σημαντική η σταθερότητα.
Είναι σημαντικό να επισημανθούν τα λάθη που κάνουμε στην θέσπιση ορίων.
  1. Συχνά οι κανόνες και τα όρια είναι ασαφή και συγκεχυμένα. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να γνωρίζουν τι επιτρέπεται και τι όχι σε κάθε περίσταση.
  2. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να νιώσουν έντονα ότι η απαγόρευση υπέρβασης των ορίων δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης. Έτσι η σαφής οριοθέτηση πρέπει να έχει σταθερότητα στη στάση του σώματος και της φωνής.
  3. Η κριτική της πράξης δεν πρέπει να συγχέεται με την κριτική του ατόμου. Τα παιδιά πρέπει να νιώθουν αποδεκτά ότι και να έχουν κάνει.
Η θέσπιση ορίων αποτελεί μερικές  φορές ένα επιπρόσθετο βάρος στην καθημερινότητα της ανατροφής. Κι όμως τα όρια, στο τέλος, μας απελευθερώνουν από τις καθημερινές προστριβές.
  1. Σε ποιες περιπτώσεις συστήνεται η συμβουλευτική γονέων ;